Rabarbar, który od wieków podbija serca miłośników ciast i kompotów, to roślina o niepowtarzalnym smaku, ale i charakterystycznych właściwościach, które nie wszystkim są znane. Ctąc o jego potencjalnych zagrożeniach, nasuwa się pytanie – kiedy rabarbar staje się trujący?
Kiedy rabarbar staje się trujący?
Trujące właściwości rabarbaru związaną są przede wszystkim z zawartością kwasu szczawiowego, który w dużych ilościach staje się dla organizmu człowieka zagrożeniem. Właśnie to niepozorne związanie chemiczne ma główny wpływ na potencjalną szkodliwość rabarbaru. Stężenie kwasu szczawiowego jest zróżnicowane w poszczególnych częściach rośliny – najwięcej jest go w liściach, które nie są jadalne, podczas gdy łodygi, z których przygotowuje się przysmaki, zawierają go znacznie mniej.
Ważny jest również moment, w którym roślina jest zbierana. Najwyższe stężenie niebezpiecznego dla człowieka kwasu szczawiowego obserwujemy w rabarbaru dojrzewającym w okresie letnim. Dlatego zaleca się zbieranie go w okresie wiosennym, gdy jest młody i nie osiągnął jeszcze pełnej dojrzałości.
Nie bez znaczenia jest również sposób konsumpcji rabarbaru. Podczas obróbki termicznej, np. gotowania czy pieczenia, jego szkodliwe składniki ulegają znacznemu zniszczeniu, co zdecydowanie zwiększa bezpieczeństwo spożywania potraw z jego udziałem.
Objawy zatrucia rabarbarem
Objawy zatrucia rabarbarem wynikają głównie z działania kwasu szczawiowego. Substancja ta wiąże wapń w organizmie, prowadząc do jego niedoboru oraz do tworzenia się trudno rozpuszczalnych kryształów szczawianów, które mogą uszkadzać narządy wewnętrzne, w szczególności nerki.
Pierwsze objawy są zazwyczaj dość niespecyficzne i łatwe do pomylenia z objawami innych dolegliwości. Mogą to być nudności, wymioty, ból brzucha czy biegunka. Często występują też zmiany na skórze, takie jak zaczerwienienie, swędzenie czy pokrzywka.
W przypadku dłuższego spożywania dużej ilości rabarbaru, potencjalne skutki zatrucia mogą być znacznie poważniejsze. Na przykład uszkodzenia nerek przez osadzające się kryształy szczawianów mogą prowadzić do niewydolności nerek. Możliwe są także zaburzenia metaboliczne związane z niedoborem wapnia.
Jak uniknąć zatrucia rabarbarem?
Podstawową zasadą jest umiar w spożywaniu rabarbaru. Mimo że jest pyszny i ma wiele wartości odżywczych, nie wolno zapominać o jego potencjalnej szkodliwości. Warto pamiętać, że zawsze bezpieczniej jest spożywać młody, wiosenny rabarbar niż ten zebrany latem.
Druga zasada to zawsze gotować rabarbar przed spożyciem. Proces gotowania, jak już wcześniej wspomniano, znacznie zmniejsza stężenie kwasu szczawiowego, czyniąc w ten sposób potrawy z rabarbaru bezpiecznymi dla zdrowia.
Kolejny sposób to dodawanie wapnia do potraw z rabarbaru. Wapń „neutralizuje” kwas szczawiowy, a zatem może zmniejszyć ryzyko jego szkodliwego działania. Może to być na przykład mleko lub śmietanka dodane do ciasta z rabarbarem czy kompotu.
Oczywiście, absolutną podstawą unikania zatrucia rabarbarem jest nie spożywanie jego liści. Są one największym źródłem kwasu szczawiowego i mogą być niezwykle szkodliwe dla zdrowia.
Podsumowując, rabarbar jest rośliną, która może dostarczyć wiele smakowych doznań, a jednocześnie wymaga pewnej ostrożności. Pamiętajmy, że zasady, które tu przedstawiliśmy, są uniwersalne – dotyczą one nie tylko rabarbaru, ale też wielu innych roślin i produktów spożywczych. Dbajmy o swoje zdrowie, również na talerzu.
